Close

Ngā Tauira Whakaakoranga

Ngā hononga ki Te Marautanga o Aotearoa

Taumata: 4–5 | Te Reo Māori

Te momo o te tuhinga: He kōrero tūhonohono, he tātai kōrero ā-iwi, he pūrākau

Te Reo Māori

Ā-WAHA Ā-TĀ Ā-TINANA

Taumata 4
Wh. 32

  • Ka mārama ki ētahi kōrero āhua roa tonu.
  • Ka whakanikoniko i āna kōrero, tuhinga rānei ki ngā kupu taurite, kupu āhua nā te whānui haere o tana puna kupu.
  • Ka pakari te tuhi me te tā i ngā momo reo tuhi me ngā reo ataata e taunga ana ia.
  • Ka mārama ki ētahi kupu ake o tētahi kaupapa motuhake.
  • Ka hāngai te reo ā-waha, ā-tinana ki te kaupapa o te kōrero.

Taumata 5
Wh. 33

  • Ka whakamārama, ka tautohetohe rānei i tētahi kaupapa e puta ai te reo kīkaro, te reo whakamana, me te reo whakaahua.
 
  • Ka hāngai ngā kupu me te āhua tonu o te whakatakoto kupu ki te kaupapa.
  • Ka whakamahi i ngā āhuatanga maha o ngā momo reo tuhi hei whakaniko i ngā tuhinga whānui, hei akiaki anō i te kaipānui kia whai whakaaro ake ki te kaupapa.
 
  • Ka hāngai te reo ā-waha me te reo ā-tinana ki te kaupapa.

Ngā Toi: Te Waihanga Whakaari

 

TOI ATAATA NGĀ MAHI A TE REHIA TOI PUORO

Taumata 3

  • Ka tūhura whānui, ka whakawhanake, ka whai mōhiotanga, ka kite:
    • i ngā ariā
    • i ōna wheako whaiaro
    • i ngā whakawhiti ariā tikanga ahurea me ōna uaratanga
    • i te huhua o ngā tohu.

Taumata 3

  • Ka tūhura, ka whakamahi, ka whakaatu, ka whakaputa:
    • i ngā nekehanga i roto i ngā horopaki huhua
    • i ētahi tūmomo nekehanga o ngā horopaki

Taumata 4

  • Ka tūhura, ka whakauru hangarau, ka whakawhanake, ka tautohu:
    • i ngā tūmomo mahi puoro e rata ana ia
    • i ōna mōhio ki te ia o te puoro
    • i ngā rerekētanga o ngā oro waiata me ngā tūmomo taonga puoro.
NGĀ RAUEMI TAUTOKO
  • Te Marautanga o Aotearoa
  • Toitū te Whakaaro, He Mana Tangata (nā He Kupenga Hao i te Reo)
  • Hei Korowai …
KO NGĀ KAUPAPA MATUA I TE KŌRERO
  • Ko te hītori ā-iwi
  • Ko te tūhonohono o te tangata ki tōna taiao
KO NGĀ ĀHUATANGA REO I ROTO I TE KŌRERO
  • Ko te reo tūhonohono ki ngā tūtohu whenua
  • Ko te reo whakapapa
  • Ko te reo peha
  • Ko te nuka reo

 

Ngā hononga ki te NZC

Taumata: 5–8 | Te Aho Arataki Marau mō te Ako i Te Reo Māori – Kura Auraki

Te momo o te tuhinga: He kōrero tūhonohono, he tātai kōrero ā-iwi, he pūrākau

Whāinga paetae:

5.1

communicate about past activities and events

7.5

read about and recount actual or imagined events in the past.

8.3

recount a series of events to inform, persuade or entertain

Ngā hononga kē atu

Ngā Akoranga

Akoranga 1: Te āhua o te pukapuka me ngā kupu hou

Te Rangitupu
Scaffolding

Arotahinga: Te kaupapa matua o te pukapuka

  • Tautohua te kaupapa kei te taitara o te pukapuka.
  • Me ōhia manomano e whakarāpopoto ai i te kaupapa o te pukapuka (tuhia hoki ngā kupu, ngā āhuatanga rānei o te pukapuka e taunaki ai i ngā whakaaro).

Te whakamāramatanga:

  • Whakaatuhia te uhi o te pukapuka ki ngā ākonga.
  • Kōrerohia ētahi āhuatanga o te whakaahua me ngā kupu kāore pea e tino mārama ki ngā ākonga.
    • He aha te tino kaupapa o te pukapuka?
    • Ka pēhea koe/koutou e mōhio ai?
    • He aha ngā tīwhiri i te uhi e taunaki ana i ōu/ō koutou whakaaro?

Matapae:

Tuhia ētahi kupu mai i te pukapuka ki te papamā pēnei i te: tapaina, taniwha, mounga, puna wai, Te Moana i Raukawakawa … kaua e neke atu i te 10 kupu.

  • Me noho takirua ngā ākonga kia kōrerohia ngā pātai, ngā kupu hoki mō te 5 meneti.
  • Kia mutu te kōrero, me hui anō te katoa kia wānangahia te kaupapa o te pukapuka.
Whakaaro ā-mua, Whakaaro ā-muri
Activating prior knowledge and consolidating learning

Whakaaro ā-mua, Whakaaro ā-muri

  • He mahi takitahi, he mahi takirua rānei.
  • Kei ia tamaiti, ia takirua rānei tētahi hīti mahi.
  • Ko te mahi ko te tuhi i ētahi kōrero e mōhio kētia nei e ngā akonga mō te pukapuka i mua i te pānuitanga.
  • Hei te mutunga o ngā mahi ka hoki atu anō ki te hīti mahi ki te tuhi i ētahi mōhiotanga hou.
Kupu
Kimihia te tikanga

Kimihia te Tikanga

Te Whakamāramatanga:

  • He rautaki tēnei hei whakawhānui atu i te puna kupu me te mōhiotanga ki te tikanga me te whakamahinga o te kupu hou.
  • Ko tā te ākonga he kimi i te tikanga o ngā kupu hou kātahi ka whakahoahoa ki te tauira mai i te pukapuka.

Akoranga 2: Ngā wāhi me ngā ingoa

Te Rangitupu
Scaffolding

Arotahinga:

Ko te ako i ngā ingoa ka kōrerohia i te pūrākau nei, ā, ka rangahau kei hea aua wāhi.

Mahere Whenua

Kimihia ngā wāhi

  • He mahi takirua, takirōpū rānei
  • Ina pānui ana, whakarongo ana rānei ki te pukapuka, tuhia ngā ingoa o ngā wāhi pēnei i ngā maunga, awa, moana, aha noa kei te pūrākau nei
  • Rangahaua ngā wāhi kātahi ka tohu i aua wāhi ki tētahi mahere whenua
  • Mehemea he ingoa tawhito kimihia ngā kōrero mō taua ingoa, tērā pea ka pātai ki ngā pakeke.
Aroā
Te Whakaingoa Wāhi

He Pātai

He kohinga pātai e hāngai ana ki ngā tohu wāhi i kōrerohia i te pūrākau nei.

  • Ko wai te ingoa o te whare i whakatūria mō Māui, mō Tangaroa mā?
  • Ko wai te ingoa o te puna wai kei te karu o te ika?
  • I wawāhitia e Ngake te tūtakitanga o te kauwae ki hea?
  • Ko wai te awa ka rere mai i Te Wai Mānga?
  • Ko hea te wāhi i tata ki ngā niho kotetē o te ika?
  • I puta a Ngake ki hea?
  • I whakangā a Ngake ki hea?
  • Ko wai te ingoa tuatahi o ngā kongakonga?
  • I ngā tau i muri mai i tapaina ngā kongakonga ki ētahi ingoa rerekē? Ko wai ngā ingoa?
  • Ko wai te te mounga tapu i kakea e Whātaitai?
  • Ko wai te ingoa o te tihi o te mounga?

Akoranga 3: Te Whakaata i te Kupu

Tāia te Tikanga
Te Tā Pikitia

Arotahinga: Toi Ataata

Whakaahuatia te tikanga o te kupu
Mā te kaiako e whakatau pēnā he mahi takitahi, he mahi takirua rānei tēnei.

  • Kōwhirihia ētahi o ngā kīanga taurite i whakarārangihia i te ngohe ‘Kimihia te Tikanga’ (Tukuna rānei mā ngā ākonga e whiriwhiri i tētahi kīanga e ngākaunui ana rātau).
  • Tuhia ngā kīanga ki ētahi kāri, whakaatuhia atu ki ngā ākonga. Mā ngā ākonga tētahi e whiriwhiri hai whakaatatanga mā rātau.
  • Me āta whakaaro ngā ākonga ki te tikanga o te kīanga, ā, me whakaata te tikanga e rātau kia whakamāori ake i ō rātau whakaaro.
  • Ākene pea ka whai whakaaro anō te/ngā ākonga ki tētahi atu horopaki e hāngai ana ki te kīanga, ā, ka whakaatahia tēra.

Hai whakaaro anō:

  • Whakaritea he whakaaturanga, he maramataka rānei hai whakanui i ngā pikitia ā ngā ākonga.
  • Whakamahia rānei ngā mahinga toi ki te whakaputa kāri whakamihi i te whānau.

Akoranga 4: Whakaritea he Kanikani

Nekeneke, Nukunuku
He Kanikani

Arotahinga: Ngā Mahi a te Rehia

Waihanga Kanikani

Arā anō ētahi huarahi hai whakamāori, hai whakamārama i ngā wāhanga o te pūrākau nei.

  • Me noho ā-rōpū kia tirohia, kia kōrerohia anō te pūrākau
  • Matapakihia ngā tūāhuatanga o ngā taniwha e rua. Whakamahia he Mahere Kiripuaki hai taunaki i ēnei kōrero.
  • Me whakaaro ake ngā ākonga ki ētahi nekehanga, ki ētahi mahi ā-tinana ka whakaatuhia te wairua o ngā kiripuaki.
  • Hai tautoko pea i ēnei momo tūāhuatanga o te ‘whakaataata’ o te ‘whakaari’, tirohia ētahi kai kanikani me ā rātau mahi ā-tinana. Kōrerohia.
  • Me mahi ā-rōpū ngā ākonga
  • Tukuna mā ngā ākonga tētahi kanikani/nekehanga e waihanga hai whakaatu i te paki/i tētahi wāhanga rānei o te paki [Whakamahia pea te rautaki ‘Freeze Frame’
    hai āwhina i ngā ākonga].
  • Me auaha te whakaaro, me rongo hoki i te ihi, i te wehi, i te mana.

Hai whakaaro anō:

  • Hopukina ngā kanikani ki te kāmera ka whakairi ai ki te paetukutuku o te kura, ki te whārangi pukamata rānei o te akomanga.
  • Whakatūria he pō ki te hapori, ki reira whakaaturia ai ngā kanikani a ngā rōpū.

Akoranga 5: Toi Puoro

 

Arotahinga: Toi Puoro

He ngohe hai whakawhānui i ngā mahinga toi ataata, a te Rehia hoki

Hai whakaaro: tukuna mā ngā ākonga e …

  • tito ruri, waiata rānei hai taunaki i te paki ka whakaahuatia, ka whakaarihia rānei
  • kimi, e rangahau hoki i ētahi o ngā taonga puoro Māori ake nei hai oro, hai tangi ka tautokona te whakaari
  • rangahau, e waihanga i t/ētahi taonga puoro ki ngā rawa tukurua, hai tautoko i te whakaaturanga, i te kanikani rānei
  • whakarite haka mō ētahi wāhanga o te paki.
Ngā Tauira Whakaakoranga PDF

Ngake me Whātaitai

  • TUI1903-TSM-Sample-Lesson-Plan_FA.pdf
  • 197 KB