Te Pātaka Ngohe

Kia whakaatu māramatanga ki ngā tikanga whakatupu kūmara, he whakamārama hoki i te hira o te kūmara i roto i te ao Māori. Ka aromatawaingia te kaha ki te whakaatu i te mārama ki ngā mātāpono/iho matua o te ao Māori e pā ana ki tēnei mea te kūmara, me te āhei ki te tiki atu i ngā kōrero nō te ao Māori hei kīnaki/taunaki, otirā, me te āhei ki te whakamārama i te hira o te kūmara i roto i te ao Māori.

Pāwhiria

Kia whakamārama i tētahi tikanga Māori ka pā ki te tangata, ki tētahi mea rānei. Ka aromatawaingia te kaha ki te whakaatu māramatanga ki tā te Māori pāhekoheko ki te ao tūroa.

Pāwhiria

Kia tito i tētahi haka e whakaaturia ai te mōhio/mārama ki tētahi whakataukī me ōna pānga ki te kawa o Tū rāua ko Rongo. Ka aromatawaingia te kaha ki te whakaatu māramatanga ki ngā ariā/mātāpono/iho matua me te whakaahua i ngā kōrero mō Tū rāua ko Rongo i puta ai te kawa o te marae, tae atu rā ki te āta whiriwhiri i te wāhi ki te kawa o te marae i roto i te ao o te tangata.

Pāwhiria

Kia tuhi pūrongo mō ngā mahi tāpoi i Waikaremoana, arā, kia tuhi i ngā painga, i ngā tūkinotanga o te mahi tāpoi ki te iwi kāinga me ngā tūruhi hoki. Ka aromatawaingia te kaha ki te whakapuaki whakaaro mō tētahi wāhi tapu ki te Māori.

Pāwhiria

Kia tuhi pūrongo e tātari ai i ngā tūāhua matua e hāngai ana ki tētahi wāhi tapu ki tōu rohe. Ka aromatawaitia te nanakia ki te whakapuaki whakaaro mō taua wāhi tapu.

Pawhiria

Kia mahi kauhau e whakaatu ai i te māramatanga ki ngā tirohanga maha mō te mau moko i te ao hōu me ōna pāpātanga ki ētahi hunga. Ka aromatawaitia te whakaatu māramatanga mō ngā tirohanga maha me ōna pāpātanga ki tēnā, ki tēnā.

Pawhiria

Kia whakarite i tētahi pānui whakaahua hei whakaatu i te māramatanga ki ngā take i rerekē ai tēnā tirohanga me tēnā ki te tawhio nei, otirā ki ngā ture whakatāuke o Āwherika ki te Tonga. Ka aromatawaingia te kaha ki te whakaatu māramatanga ki ngā take i rerekē ai tēnā tirohanga me tēnā.

Pawhiria

Kia tuhi pūrongo e tātari ana i ngā ariā matua e hāngai ana ki te hononga ā-iwi me ōna pānga mai i ngā pakiwaitara huhua mō te taunga mai o ngā waka ki Aotearoa. Ka aromatawaingia te kaha ki te whakapuaki whakaaro mō ngā hanganga pāpori Māori o mua.

Pāwhiria

Kia whakaatu māramatanga mō te hanganga o tētahi hapori Māori o mua mā tētahi pānui whakaahua. Ka aromatawaingia te whakamārama i ngā ariā pāpori matua o te hapori kua tīpakohia, te whakamāramatanga i ngā whanaungatanga matua o taua pāpori rā me ngā pānga o ērā ki te Māori.

Pawhiria

Kia hanga whitiata pūrongo hei tuku ki te mātāmua o te whānau e mōhio ai ia nō whea ia, ā, nā wai ia. Ka aromatawaitia i runga anō i te kaha ki te whakamārama i ngā panga, arā, ko ngā āhuatanga whakaawe i tō whānau pērā i ngā mahi, ngā uara, ngā tirohanga me ngā tikanga.

Pāwhiria

Kia whakatewhatewhangia ai ngā āhuatanga e whakaawe nei i te tuakiri tangata. Ka aromatawaingia te kaha ki te whakamārama i ngā pānga o ngā āhuatanga whakaawe ki te tuakiri o te tangata, o te rōpū rānei, pērā i te tirohanga ki te ao me ōna tini kaupapa, ngā uara, ngā whakapono, ngā tikanga kua waiho hei ārahi, otirā ngā mahi ka mahia i runga i ērā āhuatanga o te tuakiri.

Pāwhiria

Kia tuhi pūrongo e whakapuaki whakaaro ai mō ngā tikanga, te kawa rānei o te tangihanga. Ka aromatawaingia te whakamārama i ngā pūtake o ētahi tikanga ka kawe i te tangihanga.

Pawhiria

Kia hanga pānui whakaahua (ā-pepa, ā-hiko rānei) hei whakapuaki whakaaro mō ngā tikanga, kawa ka hāngai pū ki te ritenga o te whakaeke marae. Ka aromatawaingia te whakamārama i ētahi tikanga, kawa rānei o te whakaeke marae me ngā take i pērā ai.

Pawhiria

Kia rangahau i tētahi tikanga takitaki karakia kua roa nei e whakahaeretia ana ki tētahi takiwā. Ka aromatawaitia te kaha ki te whakapuaki whakaaro hei whakamarama i taua tikanga takitaki karakia me ngā take e pērā ai.

Pawhiria

Kia waihanga i tētehi ataata e whakamārama ana i ngā ariā matua e ārahi ana i te pupuri me te tuku mātauranga mā te mōteatea. Ka aromatawaitia te whakamārama i ngā tūāhuatanga mō te pupuri me te tuku mātauranga mā te wetewete i ōna tikanga me ngā tukanga mahi tahi a ngā iwi.

Pawhiria

Kia tuhi i tētahi kōrero e whakaatu māramatanga ai ki tā te Māori tikanga mō te pupuri me te tuku mātauranga. He mahi takitahi tēnei. Ka aromatawaitia te whakamārama i ngā tūāhuatanga mō te pupuri me te tuku mātauranga mā te wetewete i ōna tikanga me ngā tukanga mahi tahi a ngā iwi.

Pawhiria

Kia whakaatu mōhiotanga ki tētahi tūmomo tikanga mō te pupuri me te tuku mātauranga. Ka aromatawaitia te kaha ki te whakaatu i te mōhiotanga ki ngā tūmomo tikanga tuku mātauranga whaitake me ōna ariā matua, me ngā tukanga mahi tahi e hāngai ana ki aua tūmomo tikanga.

Pawhiria

Kia tuhi pūrongo hei whakaatu i ngā take e hūnuku ai te mātinitini o Ngāi Māori ki reira. Ka aromatawaingia te arotake i ngā pāpātanga o te hūnuku ki te hunga kua hūnuku, tae atu ki ngā hapori me te iwi ka mahue ki Aotearoa.

Pawhiria

Kia whakarite i tētahi kauhau tukuata hei rangahau i ngā take i pērā ai te hūnuku a te tokomaha o ngā Māori ki ngā tāone. Ka aromatawaingia te arotake i ngā pāpātanga o te hūnukutanga ki taua hunga i wehe, tae atu rā ki ngā pāpātanga ki ngā iwi me ngā hapori i mahue ki ngā papakāinga.

Pawhiria

Kia whakahoahoa pūrongo whakaata hei tūhura i ngā take e pā ana ki te whakamahi whenua i roto i ngā mahi tāpoi me ngā tirohanga rerekē. Ka aromatawaingia te nanakia ki te tūhura me te whakamārama i ngā take e pā ana ki te whakamahi whenua i roto i ngā mahi tāpoi, te whai i ngā rautaki e whakaea ai ngā take me ngā tirohanga rerekē e hāngai ana ki te whenua.

Pawhiria

Kia whakarite kauhau hei whakaputa i ngā tirohanga rerekē e hāngai ana ki tētahi take whakamahi whenua me ngā rautaki hei ahu whakamua. Ka aromatawangia te pakari ki te āta arotake me te parahau i tētahi huarahi rerekē.

Pawhiria

Kia whakatewhatewha i tētahi take tōrangapū e whai pānga ana ki tētahi wāhanga o te porihanga Māori. Tērā pea he rōpū, he hapori, he iwi, ko Aotearoa whānui rānei, ngā tāngata kua rongo i te pāpātanga o tēnei take torangapū. Ka aromatawaingia te kaha ki te arotake i ngā pāpātanga o te take torangapū ki taua rōpū, ngā take wehewehe ai, whakakotahi ai rānei i taua rōpū, ngā hua hoki ā-rōpū, ā-hapori, ā-ahurea rānei.

Pawhiria

Kia whakarite whakaaturanga hei tūhura i ngā take e pā ana ki ngā tūru Māori i te Pāremata. Ka rangahau i ngā tāhuhu kōrero mō ngā tūru Māori me ngā tirohanga matahuhua ki tēnei kaupapa. Ka aromatawaingia te arotake i ngā āhuatanga matua o ngā tūru Māori, ngā pāpātanga ki te porihanga, me ngā rautaki e tau ai, e koke ai tēnei take tōrangapū.

Pawhiria

Kia tūhura i ngā momo take o te wā e pāpā ana ki te oranga tonutanga o tō tātou nei reo rangatira, waihoki, i ngā rautaki e whanake tonu ai te reo. Ko te hanga o tēnei aromatawai he kōrero e whakapuaki ana i ngā kitenga i te mahi tūhura i te kaupapa. Ka aromatawaingia te arotake i ngā take e pāpā ana ki te oranga tonutanga o te reo Māori me te kounga o te tātari i ngā rautaki whakarauora i te reo Māori.

Pawhiria

Kia whakarite pūrongo e tūhura ana i ngā hua – pai mai, kino mai – o te ako a ngā ākonga katoa o Aotearoa i te reo Māori. Ka aromatawaingia te pūrongo me te pakari ki te āta taunaki i tētahi huarahi rerekē e pai atu ai ngā hua

Pawhiria 

Kia whakarite i tētahi pūrongo whakaata e āta tātari ai tētahi iwi, tētahi atu iwi rānei kua pepehatia. Ka aromatawaingia te tātari i ngā āhuatanga matua me ngā panonitanga ki te tuakiri ā-iwi.

Pawhiria

Kia whakarite kauhau mō te tuakiri o tētahi rōpū me te pānga mai o tētahi kaupapa o te wā ki te tuakiri ā-iwi o te rōpū nei. Ka aromatawaihia te kauhau me te pakari ki te arotake i ngā pāpātanga o te kaupapa o te wā ki te tuakiri ā-iwi.

Pawhiria

Kia whakaputa i tētahi pūrongo, kauhau rānei e whakamārama ana i ngā pāpātanga ki te tangata o te whakapaohotanga o ngā tangihanga. Ka aromatawaitia te tātari i ngā pāpātanga o te tukitukinga tikanga ki te tangata e pā ana ki te whakapaoho i ngā tangihanga i ēnei tau tata nei.

Pawhiria

Kia whakarite i tētahi pūrongo, kauhau rānei e whakamārama ana i tētahi take i tutū ai te puehu i waenganui i te iwi Māori me te kāwanatanga. Ka mutu, ka whakamārama i ōna pāpātanga ki te iwi. Ka aromatawaitia te nanakia ki te tātari me te whakamārama i ngā take i tutū ai te puehu me ōna pāpātanga.

Pawhiria

Kia tātari i te ahurea rangatahi o āianei. Ka whakaputa i tētahi pūrongo whakaaturanga e whakamārama ai i ngā āhuatanga matua, ngā āhuatanga o waho, o roto o te ahurea rangatahi me te whakatau whakaaro mō namata. Ka aromatawaingia te whakatau whakaaro mō ngā āhuatanga matua, ngā āhuatanga o waho, o roto o te ahurea rangatahi me te whakataurite ki ahurea kē atu.

Pawhiria

Kia whakarite i tētahi kauhau rauata e āta tātari ai tētahi tikanga ahurea taketake me te whakataurite ki ahurea kē atu. Ka whakamārama i ngā āhuatanga matua, ngā āhuatanga o waho, o roto me te whakatau whakaaro mō namata. Ka aromatawaingia te whakatau whakaaro mō ngā āhuatanga matua, ngā āhuatanga o waho, o roto o te ahurea taketake me te whakataurite ki ahurea kē atu.

Pawhiria

Kia tuhi i tētahi pūrongo e tātari ana i tētahi rautaki whakapūmau ahurea a tētahi iwi Māori. Ka whakamārama i te rautaki mā te rangahau i ngā tirohanga me ngā uara rerekē ka whai wāhi atu. Ka aromatawaingia te matapaki i ngā hua whānui me te whakatau whakaaro e kaha ake ai te rautaki, ā, ka āta taunaki hoki.

Pawhiria

Kia whakarite whakaaturanga tukuata hei tātari i tētahi rautaki kua whakatakotoria e tētahi iwi taketake o tāwāhi hei whakapūmau i tō rātou ahurea. Ka aromatawaingia te whakatau whakaaro mō te whaihua o te rautaki me tāu whakaputa whakaaro e kaha ake ai te rautaki. 

Pawhiria

Kia waihanga i tētahi pakipūmeka poto hei tātari i ngā take e pā ana ki ngā whenua Māori, arā, ko ngā raruraru me ngā taukumekume mō te whenua i hua ake i te ture. Ka aromatawaingia te tātari i ngā take e pā ana ki ngā whenua Māori, tae atu ki te whakaatu i tētahi huarahi rerekē e pai atu ai ngā hua.

Pawhiria

Kia tuhi pūrongo pāpāho hei whakaatu i ētahi kaupapa whakawhanake i ngā whenua Māori. Ka aromatawaingia te tātari i ngā take e pā ana ki ngā mahi whakawhanake i ngā whenua Māori, tae atu ki te whakatakoto i tētahi huarahi rerekē e pai atu ai ngā hua.

Pawhiria

Kia mahi he hoahoa i tētāhi pūrongo ataata e whakaatu ana, e whakamārama ana i ngā pāpātanga ki te iwi. Ka aromatawaingia te kaha ki te whakamārama i ngā pāpātanga ki te iwi me tētahi huarahi rerekē e pai ake ai ngā hua mō te iwi.

Pawhiria

Kia whakamārama i ngā pāpātanga ki tētahi iwi, me ngā urupare a te iwi. Ka mutu, ko te matapaki me te whakatakoto i ngā hua whānui. Ka aromatawaingia te āhei ki te whakatakoto i tētahi huarahi rerekē e pai atu ai ngā hua mō te iwi.

Pawhiria

Kia tātari i ngā pāpātanga o te Pāhuatanga ki te iwi Māori, arā pea he kiriata, he kōrero, he tuhinga roa rānei. Ka aromatawaingia te whakatakoto i tētahi huarahi rerekē e pai atu ai ngā hua whānui o te Pāhuatanga o Parihaka.

Pawhiria

Kia tātari i ngā pāpātanga o tēnei tūāhua ki te iwi Māori, arā, pea he kiriata, he kōrero, he tuhinga roa rānei. Ka aromatawaingia te whakatakoto i tētahi huarahi rerekē e pai atu ai ngā hua whānui o te pakanga o Pukehinahina.

Pawhiria

Kia whakaatu i ngā pāpātanga o ngā kīrearea ki te taiao me ngā huarahi e whakaritea nei hei urupare ki aua pāpātanga. Ka whakarite pūrongo hei whakaahua i ngā hua o ō mahi rangahau. Ka aromatawaingia te tātari i tēnei kaupapa tae atu ki te whakaatu i tētahi huarahi rerekē e pai atu ai ngā hua mō te iwi.

Pawhiria

Kia whakarite pūrongo mō te poari o tētahi iwi hei whakamārama i ngā pāpātanga ki te iwi o te whanaketanga o tētahi wāhi ki tōna rohe. Ka aromatawaingia te pūrongo me te pakari ki te matapaki, ki te taunaki i ngā kitenga, i ngā tūtohunga ki te poari.

Pawhiria

Kia whakarite pakipūmeka poto hei aro ki ngā āhuatanga o te ahurea Māori e kitea ana i te tikanga nei, i te pōwhiri. Ka aromatawaingia te whakatau whakaaro mō te kaha o te whakaawe o ngā tikanga o te pōwhiri i te tuakiri o Aotearoa.

Pawhiria

Kia matapaki i ngā tikanga matua o Te Matatini e whakanui ana i te ahurea. Ka aromatawaingia te matapaki i ngā hua o Te Matatini me ōna whakaawenga ki te tuakiri o Aotearoa.

Pawhiria

Kia whakarite i te pūrongo mō ngā panonitanga mohoa ake nei o ngā tangihanga. Ka aromatawaingia te pūrongo ki te tātaritari i ngā panonitanga o ngā tikanga tangihanga, ki te tautuhituhi i ngā take, ki te matapae i ngā panonitanga anamata nei me ngā hua ka puta i reira.

Pawhiria

Kia whakarite i te pūrongo mō ngā tikanga me te mana o ‘te ahi kā’. Ka aromatawaingia te pūrongo ki te tautuhituhi i ‘te ahi kā’, ki te tātaritari i ōna tikanga me tōna mana, ki te whakaahua i te hononga o rātou e noho ana ki waho, ki te mārohirohi anō hoki i ngā tikanga e mau tonu ai te mana o ‘te ahi kā’.

Pawhiria

Kia whakarite, kia whakaputa i tētahi pūrongo ataata hei whakaatu, hei whakamārama hoki i ngā pāpātanga o te tāmitanga ki te iwi Māori. Ka aromatawaingia te āhei ki te whakamārama i ngā pāpātanga o te tāmitanga ki te iwi Māori me te whakaputa i ngā whakaaro hei rongoā i ngā tāmitanga.

Pawhiria

Kia whakarite, kia whakaputa i tētahi pūrongo whakaahua e whakatairite ai i ngā pāpātanga o te tāmitanga ki te iwi moutere me te iwi Māori. Ka aromatawaingia te āhei ki te whakamārama i ngā pāpātanga o te tāmitanga ki te iwi moutere me te iwi Māori, me te whakaputa i ngā whakaaro hei rongoā.

Pawhiria

Ka āta rangahau i ngā pūtake o te hīkoi, ngā tāngata i uru atu me ngā whāinga o te hīkoi kia matapaki ai ngā hua, wā poto nei, wā roa nei, ka puta ake. Ka aromatawaingia te whakatau whakaaro mō ngā hua whānui ka puta ake i te Hīkoi Whenua nei.

Pawhiria

Kia tātari i te aranga ake o tētahi kura Māori me ngā hua e pā ai te iwi. Ka āta rangahau i ngā pūtake o te kura, ngā tāngata i hāpai te kaupapa me ō rātou whāinga kia matapaki i ngā hua, wā poto nei, wā roa nei, ka puta ake. Ka aromatawaingia te whakatau whakaaro mō ngā hua whānui ka puta ake i te whakatūnga o te kura.

Pawhiria