Close

He Rauemi Ako Mo Ngarimu VC Me Te Ope 28

"Haere mai e ngā iwi ki te hui aroha e, o Te Moananui a Kiwa e Ringihia ngā roimata ki runga i te marae o Te Moananui a Kiwa e Miharo ko te ngākau ki te honore nui, tēnei rā ngā mihi e tama… "
(Ko Tuini Ngāwai te kaituhi. He mea tito tēnei waiata mō te Ngarimu Hui (Victoria Cross Investiture Ceremony) i tū ki Whakarua Park, Ruatoria, i te 6 o Oketopa 1943. I taua hui i whakamaua te Tohu Toa ki ngā mātua o Moana Ngarimu )

NGĀ HONONGA IPURANGI

HE KŌRERO MĀ TE KAIAKO: TE RAUEMI AKO NGARIMU VC AND 28TH (MĀORI) BATTALION

Hei āwhina ēnei kōrero i a koe ki te tautoko i ō ākonga ki te whakamahere, ki te whakaatu hoki i ā rātou kitenga.

E toru ngā tūmahi o tēnei rauemi ako. Me mātua tutuki i te ākonga ngā tūmahi e toru.

  1. Wāhanga Tahi: He pakirehua i te 28th (Māori) Battalion me Te Moana- nui-a-Kiwa Ngarimu VC. E rua ngā kaupapa me mātua tutuki rawa i te ākonga me ngā pātai ārahi mō ia kaupapa, ā, ka kōwhiria e te ākonga tētahi pātai pakirehua mō ia kaupapa.
  2. Wāhanga Rua: He pakirehua i ngā āhuatanga rerekē o te 28th (Māori) Battalion. E whā ngā kaupapa, ā, ka kōwhiria e te ākonga tētahi pātai pakirehua mō ia kaupapa.
  3. Wāhanga Toru: He pakirehua takitahi mō tētahi kaupapa i kōwhiria. E iwa ngā kaupapa pakirehua, ā, ka kōwhiri te ākonga i tētahi o aua kaupapa hei pakirehua māna, i tētahi kaupapa kē atu rānei.

Te tautoko i te ākonga me te whānau i runga i te kaupapa pakirehua

Me whakahau i te ākonga ki te toro ki tōna whānau, ki te kaiako hoki mō ētahi āwhina ki te whiriwhiri i te kaupapa ake hei pakirehua māna, ki te whakamahere, ki te whakaatu hoki i ia wāhanga.

Mā te ākonga tonu e whakatau te huarahi pai mōna hei whakaatu i ngā kitenga, hei tauira; he haka, he waiata, he kōrero nūpepa, he pakiwaituhi, he whakaaturanga matihiko, he tuhinga rānei.

Mā te whānau me ngā kaiako e waitohu te puka arowhai (ko te rauemi ako), ina tutuki ia tūmahi i te ākonga. Arā hoki tētahi tiwhikete tukuiho hei tuku ki te ākonga i te tutukitanga o ngā wāhanga e toru o tana pakirehua.

Te Whakamahi Pakirehua Pāpori

E hāngai ana te rauemi ako nei ki te 'Pakirehua Pāpori', arā, mā te ākonga e tuku pātai, māna anō ēnei e whakarite, me te whakaatu i tāna i kite ai; me te tirotiro ki ngā tirohanga rerekē, ngā tikanga me ngā tūranga me ngā take i pērā ai, te kimi me pēhea te whakatika, te arotake i ngā hua i kitea me te whakaaro me ahu pēhea.

Te tautuhi whāinga paetae

Āpiti atu ki te tautuhi i ngā whāinga paetae e tino hāngai ana, me mātua mahi ngātahi te kaiako me te whānau ki ngā ākonga ki te whiriwhiri i ngā tohu angitu mō te mahi pakirehua e tika ana mō te taumata marautanga kei reira ia e mahi ana i mua i te tīmatanga i ngā pakirehua.

Te whakamana i te angitu

Kia oti rawa ia mahi pakirehua, ka riro mā te whānau me ngā kaiako te whakamana i tēnei āhuatanga. Kia oti tika ngā mahi pakirehua katoa i ngā ākonga me hoatu e ngā kaiako me ngā whānau he tiwhikete hei whakamana i ā rātou mahi.

Wāhanga Ako o Te Marautanga o Aotearoa: Tikanga ā-Iwi

He rauemi pai tēnei mō te wāhanga ako o Tikanga-ā-Iwi. Ka tautoko tēnei rauemi ako i ngā ākonga kia mātau, kia mārama hoki ki ngā take me ngā awenga i whai koha ki te hanga o te porihanga o Aotearoa, ki te whakatewhatewha ki te whakatipu mōhiotanga ki ngā kaupapa nui me ngā tāngata e ai ki te tirohanga ā-kāinga, ā-motu, ā-ao hoki.

E hāngai ana tēnei rauemi ako ki ngā whenu e rua, ko ‘Te Whakaritenga Pāpori me te Ahurea’ me ‘Te Ao Hurihuri’. Ka hāngai hoki tēnei rauemi ki Te Takanga o Te Wā. Ka whakatipu mōhiotanga, māramatanga hoki ngā ākonga ki ngā pāhekohekotanga o te tangata ki ngā kaupapa o mua; ngā whakapono me ngā awenga e waihanga ana i te porihanga, me te whakamāramatanga o aua pāhekotanga i roto i te huringa ao te wā.

Ngā Whāinga Paetae Tikanga ā-Iwi e hāngai ana ki tēnei rauemi ako

Kei ngā whāinga paetae Tikanga ā-Iwi e hāngai ana ki tēnei rauemi ako, ngā whenu me ngā whāinga paetae anō hei ārahi māu i ngā ākonga ki te whakamahere, ki te whakatutuki hoki i ā rātou mahi pakirehua.

  WHENU: TE WHAKARITENGA PĀPORI ME TE AHUREA WHENU: TE AO HURIHURI
Taumata 1:
  • Ka whakamārama i ngā take e uru atu ai te tangata ki te rōpū.
 
Taumata 2:
  • Ka whakamārama i ngā tūranga me ngā haepapa ka kawea e te tangata i roto i te rōpū.
  • Ka whakamārama i ngā take me ngā huarahi e whakaaro nuitia ai e te tangata i ngā wā o mua.

Taumata 3:

  • Ka whakamārama i ngā take e whakarite ai, e whakamahi ai hoki te tangata i te ritenga me te ture.
  • Ka whakamārama i ngā huarahi e taea e te takitahi me te rōpū te urupare ki te panoni.
Taumata 4:
  • Ka whakamārama i te whakaritenga a te tangata i a ia anō hei urupare ki te mātātaki, ki te mōrearea rānei.
  • Ka tautohu i ngā take me ngā otinga o ngā tūāhua kua waihanga i te oranga o te tangata.
  • Ka whakaahua i ngā huarahi e tuhia ai, e maumaharatia ai ngā mahi o mua.
Taumata 5:
  • Ka whakamārama i ngā huarahi i whakawhanaketia ai, i urutautia ai, te tuakiri ahurea me te tuakiri ā-motu.
  • Ka whakamārama i te whakaawetanga o ngā tūāhua o mua i ngā Hononga i roto, i waenga hoki, i te rōpū, me te haere tonu o ēnei whakaawetanga.
  • Ka whakamārama i ngā whakapono me ngā mahi a ngā tāngata o mua kua waihanga i te porihanga o Aotearoa.
Taumata 6:

Tikanga ā-Iwi

  • Ko te mahi takitahi, ā-rōpū, ā-pūtahitanga rānei, ki te whakatairanga i te tōkeke pāpori me ngā motika tangata.

Hitori

  • Ko ngā pūtaketanga me ngā otinga o ngā tūāhua o mua i waihanga i te āhua noho a te iwi o Aotearoa.
  • He rerekē te titiro a te tangata i ngā tūāhua o mua e whai tikanga ana ki Aotearoa.

Hononga Marautanga

Te Marautanga o Aotearoa

Tikanga ā-Iwi: Wāhanga Ako

https://kauwhatareo.govt.nz/mi/resource/te-marautanga-o-aotearoa/tikanga-a-iwi

Tikanga ā-Iwi: Whakapākehātanga

https://kauwhatareo.govt.nz/en/resource/te-marautanga-o-aotearoa-whakapakehatanga/wahanga-ako- tikanga-a-iwi

Te Reo Māori: Wāhanga Ako

https://kauwhatareo.govt.nz/mi/resource/te-marautanga-o-aotearoa/te-reo-Māori

Te Reo Māori: Whakapākehātanga

https://kauwhatareo.govt.nz/en/resource/te-marautanga-o-aotearoa-whakapakehatanga/wahanga-ako-te-reo- Māori

Te Reo Pākehā

https://kauwhatareo.govt.nz/en/resource/te-marautanga-o-aotearoa-whakapakehatanga/wahanga-ako-te-reo- pakeha

Te Takanga o te Wā: He Pukapuka Aratohu Mā Te Pouako – Tau 1 – 8

http://Māorihistory.tki.org.nz/mi/rauemi/te-takanga-o-te-wa-Māori

Ngā Rauemi

Ētahi rauemi hei āwhina i ngā ākonga i roto i te mahi pakirehua.

28th (Māori) Battalion

https://28Māoribattalion.org.nz

Kia Mau

http://kiamau.tki.org.nz (te reo Māori)

http://eng.kiamau.tki.org.nz (English)

Te Ope Taua Māori i te Pakanga Tuarua o te Ao: Te Wharekura 89 2010

http://kohingarauemi.tki.org.nz/Catalogue-Items/Te-Wharekura-89

Te Ope Taua: Te Tautoko 68 2010

http://kohingarauemi.tki.org.nz/Catalogue-Items/Te-Tautoko-68

King and Country: School Journal Level 4 June 2014 http://literacyonline.tki.org.nz/content/download/28170/296602/file/King+and+Country-SJ+L4+June+2014.pdf

The Desert Kaupoi: School Journal Story Library Level 4 2013

http://instructionalseries.tki.org.nz/Instructional-Series/School-Journal-Story-Library/The-Desert-Kaupoi

Ngarimu: Te Tohu Toa

http://kohingarauemi.tki.org.nz/Ngarimu-Te-Tohu-Toa

NZ History

https://www.nzhistory.govt.nz/war/Māori-in-second-world-war

https://www.nzhistory.govt.nz/war/Māori-war-effort-organisation

https://nzhistory.govt.nz/war/victoria-cross

DigitalNZ - ā-tihi o aotearoa

https://digitalnz.org/

 

Image credit: Members of the Māori Battalion performing a haka, Maadi, Egypt. New Zealand. Department of Internal Affairs. War History Branch: Photographs relating to World War 1914-1918, World War 1939-1945, occupation of Japan, Korean War, and Malayan Emergency. Ref: DA-01067. Alexander Turnbull Library, Wellington, New Zealand. /records/23217675

Image credit: Elias, M D, active 1943. Members of the 28th New Zealand (Māori) Battalion marching in United Nations Day Parade, Cairo - Photograph taken by M D Elias. New Zealand. Department of Internal Affairs. War History Branch: Photographs relating to World War 1914-1918, World War 1939-1945, occupation of Japan, Korean War, and Malayan Emergency. Ref: DA-04172-F. Alexander Turnbull Library, Wellington, New Zealand. /records/22309555

Image credit: Caption: Members of the Māori Battalion coming ashore in Wellington after serving in World War 2. Pascoe, John Dobree, 1908-1972: Photographic albums, prints and negatives. Ref: 1/4-001639-F. Alexander Turnbull Library, Wellington, New Zealand. /records/22880393