Kati

Kāwharu Te Tipua EP2

Video URL not found
Video Transcript
INTRO
Auraki mai, e hoa mā.
Nau mai, hoki mai, whakapiri mai.
Ko ??? ahau. Ko ??? ahau.
Koinei ētahi kohinga kōrero mō te tupuna rangatira, mō Kāwharu.
Kāwharu te Tupua.
Kāwharu te Kaingārahu.
Ei? I kai ia i ngā rahu?
He aha te rahu?
Aua! (giggles)
Kāhore. (giggles) Ko te kaingārahu he kaiārahi taua, arā, he toa pakanga.
(animation: Kāwharu the warrior)
Oh, pērā i te kākākura. He manu ariki whakatakapōkai!
Whuuu...Haramai tētahi papa kupu!
Mihi mai, mihi mai :)
I te hōtaka tuatahi i kōrero tāua mō te tupua mō Kāwharu.
(animation: one of the sfx from ep 1 of Kāwharu as a giant)
Mōna e rite nei ki te taniwha, engari he hautupua kē.
Āe, nō reira, i tēnei tiriata poto ka aro tāua ki ngā kōrero mō Kāwharu te kaingārahu,
(animation: Kāwharu the giant morphs into Kāwharu the warrior)
te toa kairākau i ngaki mate, i whai utu
I raupatu hoki i ngā whenua.
Raupatu? Kāwharu? Kāo....(baffled look)
(end animation)
Āe rā. Koirā te mahi a ngā tūpuna iiii mua noa i te taenga mai o te Pākehā ki Aotearoa.
Kātahi rā hoki! (shocked)
Āe, e hoa. I pērā hoki rātou. Koirā i mana whenua ai ngā iwi ki ō rātou takiwā.
Wehi nā!

PŪRĀKAU
Nō Tainui waka a Kāwharu nē?
Āe, ko ia tētahi o ngā tino toa o Waikato i te rautau 1600.
Nō reira, he aha ōna pānga ki a Ngāti Whātua?
He nui. Nāna i ora ai a Ngāti Whātua. I ārahi ia i a rātou ki te pakanga atu ki a Ngāiwi o te Kaipara me Tāmaki.
He nui ngā wā i tukituki ai ērā iwi, nē.
Āe. Kāti, ko te pakanga rongonui i ārahina e Kāwharu mai i te tonga o Kaipara ki Tāmaki, ko Te Raupatu Tīhore.
(animation: dark skies across Kaipara Harbour landscape, clearing. Sound fx: Thunder)
‘Tīhore mai te rangi, tīhore mai’…He aha te tikanga o tērā ingoa?
E ai ki ngā kōrero tuku iho o Ngāti Whātua, nā Kāwharu rātou i hāpai ki te ngaki i te mate o tētahi o ō rātou ariki me tana tamāhine.
I kōhurungia e Ngāiwi, nē.
Āe. Nā reira, i whakawhiti rātou ki te taha tonga o te Kaipara.
Anei tētahi meka - Ko Kaipara te pūaha nunui rawa atu ki te tuakoi tonga o te ao.
Tiiiee.
Kūkara!
(they both giggle)
Ka pai. Kei te taha whakararo o Tāmaki Makaurau te Kaipara. I aua wā, he nui ngā pā kāinga huri i tērā rohe. I nohoia e Ngāiwi.
Āna! Nō te taenga atu o Kāwharu mā ki aua pā, ka whakaekea e Ngāti Whātua.
Koia. I horoa ngā pā.
Ha? I horoia?
Horoa, horo...He urupatu te mahi. Arā, hinga ana he tangata, hinga ana he whare, hinga ana te pā kāinga i a Kāwharu mā.
(shocked expression). Woah…
Huri i te tonga o Kaipara, ā, tae noa ki Tāmaki Makaurau. Koirā Te Raupatu Tīhore.
(sad-ish expression) Nō reira, i tīhore kē i te whenua, nē.
Koia.
I ora ētahi o Ngāiwi?
Ehara ehara. E rua ngā pā kāhore i hinga. I whakaekea, engari kāhore i horo. Ko Korekore me Hikurangi.
Ei? Pēnei au ko Hikurangi he maunga e korekore e nekeneke? (smiles)
(Animation: Hikurangi maunga moving slowly across the plains)
E kī ana koe i Tāmaki kē a Hikurangi i tērā wā?
Hahaha...Tino kore nei! He Hikurangi kē tēnā, arā, kei Te Tai Rāwhiti ia.
(Animation: Hikurangi maunga - east coast sunrise)
Te Uranga mai o te Rā!
He mahamaha ngā Hikurangi i Aotearoa, na, ko ētahi kei Te Tai Tokerau me ērā atu rohe o te motu, ā, ko tētahi hoki kei Te Wao nui a Tiriwā.
I haere ngā mōrehu o Ngāiwi ki tēhea Hikurangi?
Ki Te Wao nui a Tiriwā, arā, ki te uru o Tāmaki e mōhiotia nei i tēnei rā ko Waitākere.
I whai utu a Ngāiwi?
Āe. Heoi, i muri i Te Raupatu Tīhore i tau te rangimārie i waenga i ngā iwi e rua.
Mō tētahi wā...I rongo ahau i takahia te tatau pounamu.
(Animation: Greenstone door?? OR Presenter interaction...)
Kāhore a Ngāiwi i ū ki tā rātou i kī taurangi ai, nē.
Āe, i haere tētahi ope a Kāwharu ki te hui ki a rātou me te pōhēhē kua mau te rongo. Heoi, nā ngā rangatira o Ngāiwi, otirā o Kawerau i whakaara i te riri, ka mea kia patua taua ope kia mate.
Ka rongo a Kāwharu mō te patunga o tērā o ana ope, ka puta te kōrero i a ia, “Koia koia. Ko Kawerau ngā tāngata, ko Kawe-kē ngā ngākau”.
Ko tētahi atu kōrero i puta mō tērā hara---
“Ko Kawerau hukea umu”
(Studio prop: Presenter opening an oven?)
Āna. I te kōhurutanga o te ope rā kua takahia a Rongo, ā, kua tuwhera anō ngā umu pokapoka a Tū.
Tūmatauenga! Tūkaitaua! (Haka, animation of Tū…)
Kia tau, e hoa. Kia tau!
I reira ka haere a Kāwharu me tana taua ki te whakaeke i te pā o Korekore. Ka mate te iwi rā, ka horo te pā i a Ngāti Whātua.
I whakaeke hoki a Kāwharu i ētahi atu pā ki roto o Tāmaki Makaurau i taua wā.
Pēnā i Te Rerenga Ora Iti.
(Green screen Britomart Place)
Mōhio tātou ki tēnei pito o te pokapū o Tāmaki nē? He paripari i mua, arā, i te wā o Kāwharu mā.
Nō Ngāti Huarere te pā i tērā wā engari ka whakaekea e Kāwharu mā, ā, ka mate te nuinga.
Ko ngā mōrehu tokoiti kāhore i pīrangi kia noho hei taurekareka ki a Kāwharu mā. Ka huri rātou, ka rere i te pari.
I konā ka tapaina taua wāhi ko Te Rerenga Ora Iti. He mate kei te ora, he ora kei te mate.
(Studio setup, no animation)
He weriweri ēnei hītori.
Engari he pono. Koirā te āhua o ō tātou tūpuna i ngā rā ō mua. Kāhore tātou e pēnā ināianei.
Tino kore nei. He ao rere kē rawa atu tēnei…
He ao hou.
He ao ipurangi
He ao hangarau. He ao rongomau.

OUTRO
(Montage animation: Te Raupatu Tīhore, Hikurangi Maunga, Tatau Pounamu, Tūmatauenga)
He toa rangatira a Kāwharu. Koinei ētahi o ngā kōrero mō tana ārahi i a Ngāti Whātua ki te mura o te ahi.
I mau i a koutou ētahi o ngā ingoa o ngā pakanga rā?
Kei wareware hoki ki ngā take i tutū ai te puehu i waenga i a Ngāti Whātua me Ngāiwi.
Kia mārama hoki tātou he ao rere kē ināianei.
(counting fingers) E whā rau tau i mua i hua ake ai ēnā riri.
Engari, e whā rau tau whai muri mai e ora tonu ana ngā kōrero i a tātou ngā uri whakaheke.
Koia koia.
Koinā ngā kōrero mō tēnei wā.
E whai ake nei...ka kōrero māua mō Ngā Tapuwae o Kāwharu...
(Presenter jumps up and stomps feet on the ground - mimic giant footsteps)
Kāwharu te tupua i hau ai ōna rongo ki te mata o te whenua,
ā, e mau tonu nei.