Kati
Huriawa

Huriawa

He kōrero taniwha nō Mohua

He tirowhānui

Ko Huriawa te taniwha o Ngā Puna o Te Waikoropupū. Ko ia tētahi kaitiaki o ngā wai e toro ana ki runga, ki raro hoki i te whenua, puta noa i te horanuku areare o te rohe o Mohua. E tīmata mai ana te kōrero i te taenga mai o Rākaihautū i runga i tōna waka Uruao. Ka whakamau ia i te ihu hōanga o tōna waka ki Te Tai Tapu e hurihia ai hei whatunga o ngā ana me ngā arawai, kātahi ka karanga ki a Huriawa kia haere mai i Parapara Maunga. Mai i taua wā tae noa mai ki tēnei e whakamahi ana a Huriawa i tōna ngoi motuhake kia noho mā tonu ngā arawai. E mōhio ana ia kei te whakawhirinaki ngā mea ora katoa ki te horomatanga o te wai.

Ka whai wāhi ki tēnei rauemi tētahi pukapuka (he mea tā) me ēnei tuhipoka tautoko tuihono.

Te pukapuka

Kua tuhia te pukapuka nei e Nuki Tākao, ā, ka taki i te kōrero o Huriawa, te taniwha o Te Waikoropupū.  Kua tuhia te kōrero mō Huriawa e Nuki hei raupapa whiti haiku. Ko te tikanga aro ai tēnei mea te haiku ki te taiao tūturu, ka toko ake i ngā kare ā-roto mā te āta kōwhiri i ngā kupu, mā te hono ariā anō hoki.

E kīnakitia ana ngā kupu e ngā pikitia a Robin Slow, ā, kī tonu ēnei i ngā tohu me te reo ataata.

Ka taea te tono i Huriawa i Down the Back of the Chair mā te hoatu i te nama take XXXXXX.

Te Marautanga o Aotearoa

Kua hoahoa te rauemi hei whakamahi i ngā akomanga teina ki te tautoko i te whakaako me te ako i te Hītori Māori me te reo Māori. Ka kitea ngā kaupapa matapaki puta noa i tēnei kōrero, me ngā hononga ka taea ki ngā wāhi ako o te Pūtaiao me te Hauora.

E whakarato whāinga wāhi ana ki te:

  • hanga hononga ki ngā iwi me te taiao
  • torotoro i ngā āhua e whakamārama ai te Māori i te ao tūturu
  • hanga hononga ki ngā iwi o te rohe
  • ako kupu aro ki Mohua me tōna taiao
  • tūhurahura i te hauora o ngā wai i tōu ake rohe, ā, e tiakina ana ērā wai e wai.
  • tūhurahura i ngā pānga o te tangata ki ngā wai i tō rohe
  • tūhurahura i ngā kōrero taniwha o tōu anō rohe
  • tūhurahura i ngā takotoranga whenua paetata me ngā whakapapa o ērā.
  • whakamaioha i ngā toi Māori me ngā tohu
  • tuhituhi whiti haiku mō ngā arawai, mō ētahi atu āhuahira aotūroa o tō hapori, horanuku anō hoki.
  • hanga hono ki ētahi atu wāhi ako, pērā i te Pūtaiao me ngā Tikanga ā-Iwi

Ngā hono ki ngā wāhi ako

Pūtaiao

Papatūānuku me Tua Atu – Taumata 2

Ngā pūnaha o Papatūānuku

Mā ngā ākonga e tūhura e whakaahua ngā āhuahira me ngā rauemi aotūroa.

Ngā pūnaha pāhekoheko

Mā ngā ākonga e whakaahua he pēhea te huri o ngā āhuatanga tūturu me ngā rawa e ngā tūponotanga taiao me ngā mahi a te tangata.             

Papatūānuku me Tua Atu – Taumata 3

Ngā pūnaha o Papatūānuku

Mā ngā ākonga e mōhio ka whai wāhi ki tō tātou amiorangi te wai, te hau takiwā, ngā toka me te oneone, me ngā momo koiora katoa, ā, ka āhukahuka ko ngā rawa ēnei o Papatūānuku.

Ngā pūnaha pāhekoheko

Mā ngā ākonga e tūhura te hurihanga wai me ōna pānga ki te āhuarangi, ngā takotoranga whenua, me te ora.

Ngā Tikanga ā-Iwi

Taumata 2

Ka whiwhi mōhiotanga, pūkenga, wheako hoki ngā ākonga ki te:

  • Noho mārama ki ngā āhua e whakaata ai, e whakapuaki ai ngā ritenga ahurea i ngā tikanga me ngā uara.
  • Noho mārama ka pēhea ngā wāhi e whakaaweawe ai i ngā tāngata, hurihia rānei.
Taumata 3

Ka whiwhi mōhiotanga, pūkenga, me wheako hoki ngā ākonga ki te:

  • Noho mārama ki ngā āhua e rerekē ai tā te tangata tiro me te whakamahi i ngā wāhi.
  • Noho mārama ki ngā āhua e rerekē ai tā te tangata whakamahara me te whakapūkete i ngā mahi o mua.