Te Mana Motuhake o Porourangi
Raupapa Ataata
Poroumata rāua Ko Whaene
Video Transcript
Whārangi 1.
Karoro: “Tēnā koe e te rangatira. Taku waimarie hoki i tutaki tāua i konei,
raro i te maunga o Hikurangi! He pātai tāku e wero nei i taku mahuna.”
Kārea: “E tā, he mate pakeke tēnā. Ka aroha hoki. He aha tō pātai?”
Whārangi 2.
Karoro: “E hika, Kārea, ko wai a Poroumatā?”
Kārea: “Koia! Koia! He rangatira rongonui rā tērā a Poroumatā.
Koia tētahi o ngā tipuna taketake nō kōnei nō Te Tai Rāwhiti.
He nehe! He tangata pakari, he toa ki te mau rākau.”
Whārangi 3.
Karoro: “Nē Kārea? Auahi ana!”
Kārea: “He koi tana hinengaro. Tere ki te tao mānuka.
Ka tū a Poroumatā, ka tū te kai.
He kai o te ngahere, he kai o te moana, he kai o tuawhenua.”
Whārangi 4.
Karoro: “Ka mau te wehi nē rā o taua katuarehe!”
Kārea: “Ko tana hanga, moko katoa te kanohi.
Tere ki te oma. He tangata purotu me ōna makawe kua here pūtikitiki.
Ko tana korowai he kahukurī.”
Whārangi 5.
Karoro: “He wahine tāna?”
Kārea: “Ae, ko Whaene tērā, koia i tohia hei wahine māna.
He wahine rangatira anō. He wahine tino ataahua.
He roroa ngā makawe me te tau o te hanga o te wahine.
He hanga purotu anō tērā, he hanga tōtoā aroha nui ki te tangata.”
Whārangi 6.
Karoro: “He uri tā rāua?”
Kārea: “Ae , huri noa ngā tau, he maha ngā tamariki. E ono ngā tāne, ko Taratakamoana, ko Tarapaoa, ko Tarauerereao, ko Tararere, ko Taraongaonga, ko Tararatu. E toru ngā kotiro, ko Materoa, ko Tawhipare, ko Te Ataakura.”
Whārangi 7.
Karoro: “I hea rātau e noho ana i taua wā?”
Kārea: “I Whareponga i roto tonu i tō rātau iwi o Ngāti Ruānuku.
Nāwai rā ka tīmata te tutū a ngā tama a Poroumatā.
Ka riri hoki te iwi nei ki ngā mahi nanakia a ngā tama rā.”
Whārangi 8.
Karoro: “He aha ngā mahi nanakia nei?”
Kārea: “E tā, he mahi hākere.
Ka haere ngā tūmau a Poroumata, kāore i tika te toha i ngā ika i hiia.
Kotia kē ngā kiko momona o ngā ika mā rātau. Ko ngā toenga mā te iwi rā.”
Whārangi 9.
Karoro: “ I mōhio anō a Poroumatā mō aua mahi hē?”
Kārea: “Kāo. Kāore a ia i te mōhio.
Nā wai rā ka utaina aua hē ki runga i a ia.
Ka tau te hiahia o te iwi rā kia patua kia mate.”
Whārangi 10.
Karoro: “I pēhea te mutunga mō te rangatira nei a Poroumatā?”
Kārearea: “E hika i pēnei. Titiro ake a Poroumatā ki te rangi,
ka mea,‘He pai hei haere ki te hī ika.’ Ko te iwi rā hoki ōna hoa haere,
nā reira, whakaae ana rātau.”
Whārangi 11.
Karoro: “Aue, he aituā, he aituā!
Kārea: Ae, ka tika! Tae atu ai ngā waka ki te taunga ika.
Ka kamo ngā whatu o ērā i mua
ki ērā i muri i ngā waka katoa.
He tohu kia patua a Poroumatā.”
Whārangi 12.
Karoro: “ I patua rātau katoa?”
Kārea: “Ae. Ka tahuri te iwi rā, ka patua a Poroumatā me āna Tama. Ka tukua ō rātau tinana ki te moana!”
He Ruri
Ka tū Poroumatā, ka tū Whaene
He mana rangatira, pūtake o te iwi
Tipuna rongonui, ihi whakateitei
Ihi whakamānawa, pou reo takitaki
He moko kōrero, he paki titotito
Ka puta te ono nga Tara taitama,
E toru rā ngā tua tamāhine
Ka tangi te kumeroa a roimata
Karoro: “Tēnā koe e te rangatira. Taku waimarie hoki i tutaki tāua i konei,
raro i te maunga o Hikurangi! He pātai tāku e wero nei i taku mahuna.”
Kārea: “E tā, he mate pakeke tēnā. Ka aroha hoki. He aha tō pātai?”
Whārangi 2.
Karoro: “E hika, Kārea, ko wai a Poroumatā?”
Kārea: “Koia! Koia! He rangatira rongonui rā tērā a Poroumatā.
Koia tētahi o ngā tipuna taketake nō kōnei nō Te Tai Rāwhiti.
He nehe! He tangata pakari, he toa ki te mau rākau.”
Whārangi 3.
Karoro: “Nē Kārea? Auahi ana!”
Kārea: “He koi tana hinengaro. Tere ki te tao mānuka.
Ka tū a Poroumatā, ka tū te kai.
He kai o te ngahere, he kai o te moana, he kai o tuawhenua.”
Whārangi 4.
Karoro: “Ka mau te wehi nē rā o taua katuarehe!”
Kārea: “Ko tana hanga, moko katoa te kanohi.
Tere ki te oma. He tangata purotu me ōna makawe kua here pūtikitiki.
Ko tana korowai he kahukurī.”
Whārangi 5.
Karoro: “He wahine tāna?”
Kārea: “Ae, ko Whaene tērā, koia i tohia hei wahine māna.
He wahine rangatira anō. He wahine tino ataahua.
He roroa ngā makawe me te tau o te hanga o te wahine.
He hanga purotu anō tērā, he hanga tōtoā aroha nui ki te tangata.”
Whārangi 6.
Karoro: “He uri tā rāua?”
Kārea: “Ae , huri noa ngā tau, he maha ngā tamariki. E ono ngā tāne, ko Taratakamoana, ko Tarapaoa, ko Tarauerereao, ko Tararere, ko Taraongaonga, ko Tararatu. E toru ngā kotiro, ko Materoa, ko Tawhipare, ko Te Ataakura.”
Whārangi 7.
Karoro: “I hea rātau e noho ana i taua wā?”
Kārea: “I Whareponga i roto tonu i tō rātau iwi o Ngāti Ruānuku.
Nāwai rā ka tīmata te tutū a ngā tama a Poroumatā.
Ka riri hoki te iwi nei ki ngā mahi nanakia a ngā tama rā.”
Whārangi 8.
Karoro: “He aha ngā mahi nanakia nei?”
Kārea: “E tā, he mahi hākere.
Ka haere ngā tūmau a Poroumata, kāore i tika te toha i ngā ika i hiia.
Kotia kē ngā kiko momona o ngā ika mā rātau. Ko ngā toenga mā te iwi rā.”
Whārangi 9.
Karoro: “ I mōhio anō a Poroumatā mō aua mahi hē?”
Kārea: “Kāo. Kāore a ia i te mōhio.
Nā wai rā ka utaina aua hē ki runga i a ia.
Ka tau te hiahia o te iwi rā kia patua kia mate.”
Whārangi 10.
Karoro: “I pēhea te mutunga mō te rangatira nei a Poroumatā?”
Kārearea: “E hika i pēnei. Titiro ake a Poroumatā ki te rangi,
ka mea,‘He pai hei haere ki te hī ika.’ Ko te iwi rā hoki ōna hoa haere,
nā reira, whakaae ana rātau.”
Whārangi 11.
Karoro: “Aue, he aituā, he aituā!
Kārea: Ae, ka tika! Tae atu ai ngā waka ki te taunga ika.
Ka kamo ngā whatu o ērā i mua
ki ērā i muri i ngā waka katoa.
He tohu kia patua a Poroumatā.”
Whārangi 12.
Karoro: “ I patua rātau katoa?”
Kārea: “Ae. Ka tahuri te iwi rā, ka patua a Poroumatā me āna Tama. Ka tukua ō rātau tinana ki te moana!”
He Ruri
Ka tū Poroumatā, ka tū Whaene
He mana rangatira, pūtake o te iwi
Tipuna rongonui, ihi whakateitei
Ihi whakamānawa, pou reo takitaki
He moko kōrero, he paki titotito
Ka puta te ono nga Tara taitama,
E toru rā ngā tua tamāhine
Ka tangi te kumeroa a roimata